Różnica między fikcją a literaturą faktu

Zarówno pisarzom, jak i czytelnikom, czasami trudno jest odróżnić fikcję od literatury faktu. Ogólnie rzecz biorąc, fikcja odnosi się do fabuły, scenerii i postaci stworzonych z wyobraźni, natomiast literatura faktu odnosi się do opartych na faktach historii i ludzi. Jednak różnica między tymi dwoma gatunkami jest czasami załamana, ponieważ często się przecinają fikcja z faktami.

Fikcja literacka w beletrystyce – https://tylkorelaks.pl/79-beletrystyka

Zanim przejdziemy dalej, warto zauważyć, że zarówno fikcja, jak i literatura faktu mogą być wykorzystywane w każdym medium (film, telewizja, sztuki teatralne itp.). Tutaj skupiamy się na różnicy między fikcją a literaturą faktu, w szczególności w literaturze. Przyjrzyjmy się bliżej każdej z tych dwóch kategorii i sprawdźmy, co je wyróżnia.

Czym jest fikcja?

Jeśli chodzi o różnice między fikcją a literaturą faktu, Joseph Salvatore, profesor nadzwyczajny pisania i literatury w The New School w Nowym Jorku, mówi:

„Prowadzę kurs o rzemiośle, teorii i praktyce pisania beletrystyki, a na nim cały czas dyskutujemy na ten temat. Chociaż wszystkie idee i teorie… są kwestionowane zarówno przez pisarzy, jak i krytyków (nie tylko o to, czym jest fikcja, ale także o to, czym jest w odniesieniu do innych gatunków, np. twórczej literatury faktu), powiedziałbym, że są pewne podstawowe składniki fikcji”.

Fikcja jest zmyślona i oparta na wyobraźni autora. Opowiadania, powieści, mity, legendy i bajki są uważane za fikcję. Podczas gdy ustawienia, punkty fabuły i postacie w fikcji są czasami oparte na rzeczywistych wydarzeniach lub osobach, pisarze używają takich rzeczy, jak zeskakiwanie punktów do swoich historii.

Na przykład Stephen King umieszcza wiele swoich opowiadań i powieści w fikcyjnym mieście Derry w stanie Maine. Chociaż Derry nie jest prawdziwym miejscem, opiera się na rzeczywistym rodzinnym mieście Kinga, Bangor. King stworzył nawet całą topografię dla Derry, która przypomina rzeczywistą topografię Bangor.

Ponadto książki science fiction i fantasy umieszczone w wyimaginowanych światach często czerpią inspirację ze świata rzeczywistego. Przykładem tego jest trylogia NK Jemisin The Broken Earth, w której wykorzystuje rzeczywistą naukę i badania geologiczne, aby uczynić swój świat wiarygodnym.

Fikcja często wykorzystuje określone techniki narracyjne, aby wzmocnić swój wpływ. Salvatore mówi, że niektóre przykłady tych komponentów to:

„Wykorzystanie bogatych, sugestywnych detali sensorycznych; różne tempa wydarzeń dramatycznych i niedramatycznych; zestawienie podsumowanych scen narracyjnych i udramatyzowanych; tymczasowe opóźnienie i wstrzymanie informacji o historii, aby spotęgować napięcie i skomplikować fabułę; wykorzystanie różnych punktów widzenia do narracji, w tym surowe obiektywne zacieranie i głębokie subiektywne wnętrze; oraz stylizowane użycie języka do opowiadania o wydarzeniach i oddawania ludzkiej świadomości”.

Co to jest literatura faktu?

Natomiast literatura faktu jest oparta na faktach i opisuje prawdziwe wydarzenia. Historie, biografie, dziennikarstwo i eseje są uważane za literaturę faktu. Zwykle literatura faktu ma wyższy standard niż fikcja. Kilka urywków faktów w fikcyjnym dziele nie czyni tego prawdziwymi, podczas gdy kilka fabrykacji w dziele literatury faktu może zmusić tę historię do utraty wszelkiej wiarygodności.

Oblicza literatury faktu – https://www.psychoskok.pl/aktualnosci/oblicza-literatury-faktu/

Przykładem jest James Frey, autor A Million Little Pieces, został wyrzucony z Klubu Książki Oprah w 2006 roku, kiedy wyszło na jaw, że sfabrykował większość swoich wspomnień.

Jednak literatura faktu często wykorzystuje wiele technik fikcji, aby uczynić ją bardziej atrakcyjną. Z zimną krwią jest powszechnie uważany za jedno z najlepszych dzieł literatury faktu, które znacznie zaciera granicę między fikcją a literaturą faktu, ponieważ opisy i szczegóły wydarzeń autorstwa Capote są tak bogate i sugestywne. Doprowadziło to jednak do pytań o prawdziwość jego relacji.

„Tak zwani Nowi Dziennikarze z czasów Thompsona, Wolfe’a i Didiona stosowali te same techniki [co pisarze fikcji]”, mówi Salvatore. „I z pewnością odrodzenie się tak zwanych filmów dokumentalnych o prawdziwych zbrodniach, zarówno w telewizji, jak i w radiu, wykorzystuje podobne techniki”.

Dało to początek nowemu trendowi zwanemu twórczą literaturą faktu, która wykorzystuje techniki fikcji do relacjonowania prawdziwych wydarzeń. W swoim artykule „Czym jest kreatywna literatura faktu? Lee Gutkind, twórca magazynu Creative Nonfiction, mówi:

„Odnosi się do rzemiosła literackiego, technik stosowanych przez pisarzy fikcyjnych, dramaturgów i poetów do przedstawiania literatury faktu – zgodnej z faktami prozy o prawdziwych ludziach i wydarzeniach – w przekonujący, żywy, dramatyczny sposób. Celem jest sprawienie, by historie niefabularne były czytane jak fikcja, tak aby twoi czytelnicy byli równie zachwyceni faktami, jak fantazją”.

Chociaż czasami trudno jest odróżnić literaturę faktu od literatury faktu, zwłaszcza w rękach doświadczonego autora, pamiętaj tylko o tym: jeśli mówi prawdę, jest to literatura faktu. Jeśli naciąga prawdę, jest to fikcja.

Lucyfera – fikcja, a może jednak fakt?

https://www.psychoskok.pl/aktualnosci/lucyfera-fikcja-a-moze-jednak-fakt/